Không giống như thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử nói chung hoạt động bằng pin và sử dụng một thiết bị phát nhiệt để làm nóng e-liquid (tinh dầu) được đựng trong buồng chứa. Người dùng có thể bơm đầy buồng chứa sau khi sử dụng hết tinh dầu bên trong. Cũng theo Tổ chức Y tế thế giới, bên cạnh sự khác biệt của nhà sản xuất, một số người sử dụng còn tự chế lại các sản phẩm thuốc lá điện tử tại nhà nhằm thay đổi khả năng cung cấp nicotina, các chất gây nghiện khác. Các sản phẩm đa dạng được bày bán rộng rãi, có thể dễ dàng chế lại và thêm bớt một số chất khác ngoài dung dịch nicotin.
Dù được sáng chế với mục đích ban đầu là cai nghiện thuốc lá, nhưng Tổ chức Y tế thế giới khẳng định, hiện nay chưa có bằng chứng quốc tế chứng minh thuốc lá điện tử có tác dụng cai nghiện thuốc lá điếu thông thường. Trên thế giới vẫn chưa có sản phẩm thuốc lá điện tử nào được các cơ quan chính phủ đánh giá và phê duyệt sử dụng để hỗ trợ cai thuốc.
“Với một số lượng lớn người hút thuốc, việc sử dụng thuốc lá điện tử sẽ chỉ làm giảm việc hút thuốc chứ không khiến họ bỏ hẳn thuốc. Điều này sẽ dẫn tới việc người hút sử dụng đồng thời cả thuốc lá thường và thuốc lá điện tử. Như vậy tác hại sẽ khôn lường”, Tổ chức Y tế thế giới nhấn mạnh.
Theo PGS.TS. Phan Thu Phương, Phó giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, thuốc lá điện tử từng được kỳ vọng sẽ giúp cai được thuốc lá truyền thống và giảm các tác hại, nhưng thực tế lại đang gây nghiện cho nhiều người trẻ. Nhiều công trình nghiên cứu khẳng định, hút thuốc lá điện tử vẫn có nguy cơ gây ung thư và không giúp cai nghiện thuốc lá mà còn gây nghiện.
Khói của thuốc lá điện tử vẫn chứa rất nhiều chất hóa học có hại cho người hít phải. Người hít phải khói thuốc lá điện tử thụ động cũng giống như người hút trực tiếp đều có nguy cơ mắc hơn 25 loại bệnh tật. Nặng nề nhất như: ung thư phổi, ung thư thanh quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đột quỵ, xuất huyết não, ung thư dạ dày… Hay các vấn đề sẽ ảnh đến chất lượng cuộc sống: vô sinh, liệt dương, bệnh lý răng miệng, bệnh lý đại tràng, dạ dày,…
Các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng: "Đây không phải là một sản phẩm dành cho những người không hút thuốc. Nếu bạn chưa bao giờ hút thuốc thì đừng thử nó. Không có lý do nào để thử thuốc lá điện tử bởi nó có chứa nicotine và cũng sẽ gây nghiện. Đồng thời, nó cũng không phải là sản phẩm có thể giúp bạn cai được thuốc lá".
