Thừa Thiên Huế với những mô hình, sáng kiến hay trong ứng dụng công nghệ phòng chống dịch Covid-19

Thẻ kiểm soát dịch bệnh bằng Mã QR Quốc gia và việc in thẻ này thành thẻ giấy, thẻ nhựa kết hợp với thẻ trên smartphone là một trong những sáng kiến của Thừa Thiên Huế trong việc ứng dụng công nghệ hỗ trợ công tác phòng chống dịch Covid-19. Với sáng kiến này, người dân không có smartphone hoặc người có smartphone mà không có kỹ năng sử dụng đều có thể sử dụng mã QR trước là phục vụ phòng chống dịch, sau là phát triển kinh tế số, xã hội số, từ đó nâng cao niềm tin của người dân vào công nghệ. Đây là nhận định của Đoàn công tác của Bộ TT&TT trong buổi làm việc mới đây với đại diện lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế về việc triển khai giải pháp công nghệ trong phòng, chống dịch Covid-19.

Thẻ kiểm soát dịch bệnh bằng Mã QR Quốc gia  

Mã QR quốc gia là chủ trương mang tính chiến lược của Bộ TT&TT và đã  được tỉnh Thừa thiên Huế (Huế) gấp rút triển khai. Dùng mã QR quốc gia thì  người dân Huế ra khỏi tỉnh vẫn dùng được, người ngoài tỉnh vào Huế vẫn  dùng được, đi đâu cũng dùng được. Với tinh thần đó, lãnh đạo Bộ TT&TT đã chỉ đạo Trung tâm công nghệ phòng chống dịch covid-10 quốc gia (Trung tâm công nghệ) gấp rút hoàn thành việc thiết lập, mở kết nối API và cấp chuẩn để Huế chủ động tạo mã QR cho người dân theo chuẩn quốc gia. 

Cấp thẻ kiểm soát dịch bệnh cho tiểu thương chợ Đông Ba, Thành phố Huế.

Khi mã QR quốc gia được kết nối, Giám đốc Sở TT&TT Huế Nguyễn Xuân  Sơn đã có sáng kiến làm Thẻ kiểm soát dịch bệnh gắn mã QR quốc gia, được UBND tỉnh chấp thuận, hướng tới mục tiêu là trong 01 tháng, toàn bộ 1,1 triệu dân Thừa Thiên huế có thẻ. Thần tốc, kể từ 14/9/2021 đến ngày 03/10/2021, Huế đã  tạo được 525.880 thẻ, tương đương 48% dân số của tỉnh, trung bình cứ mỗi ngày tạo  được hơn 40.000 thẻ. 

Thẻ kiểm soát dịch bệnh phát huy hiệu quả là ở chỗ toàn dân và toàn  diện. Vì không phải ai cũng có smartphone; không phải ai có smartphone cũng có kỹ năng sử dụng; không phải lúc nào, chỗ nào truy cập internet cũng ổn định. Trước đây người có smartphone mới dùng mã QR, giờ đây mỗi người dân Huế sẽ có một mã QR quốc gia dùng được mọi lúc, mọi nơi. 

Giám sát và truy vết sẽ hiệu quả hơn khi người dân dùng Thẻ kiểm  soát dịch bệnh. Trước đây, Mã QR được dán cố định tại điểm kiểm soát và  người dân cần có smartphone và cần tự giác quét. Cách làm này không phát huy được hiệu quả truy vết vì số lượng ghi nhận quét QR rất thấp. Thẻ kiểm soát dịch bệnh làm theo hướng ngược lại. Ví dụ như tại chợ Đông Ba, có 12 điểm  kiểm soát ở 12 cổng ra vào chợ, mọi tiểu thương, mọi người dân ra vào đều được  Ban quản lý quét mã QR trên Thẻ kiểm soát. Đến nay, tổng số điểm kiểm soát được kích hoạt đạt 1.368 điểm, tổng số hoạt động quét thẻ kiểm soát đạt 1.896.116. Hiệu quả tăng gần 100 lần. Người dân cũng có thể dùng Thẻ kiểm soát dịch bệnh cho việc khai báo  thông tin tại các điểm tiêm chủng và các điểm xét nghiệm. Với sự hỗ trợ, đào  tạo, tập huấn của Trung tâm công nghệ và các doanh nghiệp, đến ngày 03/10/2021, Huế đã đạt 262.167 mũi tiêm trên nền tảng, tỷ lệ 98,01% trên tổng mũi tiêm thực  tế. Dữ liệu mũi tiêm của Huế là dữ liệu chuẩn, đã sàng lọc, không bị trùng lặp, nhập realtime, hoàn thiện trong ngày. Về xét nghiệm, đạt 11.791 dữ liệu trên nền  tảng xét nghiệm, toàn bộ 156 cơ sở xét nghiệm dùng nền tảng xét nghiệm và trả  kết quả nhanh của Trung tâm công nghệ.  

Mô hình tổng thể kiểm soát người vào địa phương

Huế cũng là một trong những địa phương đầu tiên yêu cầu việc kết nối và  liên thông dữ liệu tiêm chủng với các nền tảng chống dịch tại địa phương. Trong  thời gian ngắn, Trung tâm công nghệ phòng, chống dịch Covid-19 quốc gia đã  giúp Huế liên thông trả kết quả tiêm chủng và xét nghiệm trên nền tảng Hue-S. Đến nay mới có 02 địa phương được kết nối là Hồ Chí Minh và Huế.  

Với người dân chưa bao giờ dùng smartphone, tiểu thương quanh năm buôn bán ở chợ, học sinh nhỏ chưa có điện thoại sẽ được cấp thẻ với tiêu đề “Thẻ kiểm soát dịch bệnh”. Vì thế, đã tạo ra  được tâm lý an tâm và tò mò khiến người dân đến điểm quét trải nghiệm và từ  đó hình thành các thói quen quét QR. Huế đã làm được một việc khó của giới công nghệ, đó là người dân có niềm tin vào một “mã hình  vuông” giúp bảo vệ họ trước dịch bệnh. Vì thế mà chỉ trong 15 ngày, 48% người  dân Huế đã có Thẻ kiểm soát dịch bệnh. 

Để triển khai thẻ kiểm soát dịch bệnh thành công, Sở TT&TT Thừa Thiên Huế đã tổ chức truyền thông và xây dựng website hướng dẫn để công dân, tổ chức chủ động tạo thẻ và có thể tạo hộ cho người thân trong gia đình. Đối với cơ quan nhà nước là bắt buộc và chủ động triển khai cho cơ quan đơn vị mình. Đối với chính quyền địa  phương thì áp chỉ tiêu để cán bộ, đoàn thanh niên, tình nguyện viên đi từng hộ gia đình triển khai. Đối với các trường, tổ chức đào tạo giao chỉ tiêu cho  các đơn vị thực hiện trực tiếp. Đối với tình nguyện viên thì tổ chức triển khai trực tiếp hỗ trợ cấp thẻ cho người dân và người kinh doanh tại các khu  vực trọng điểm như chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, điểm kinh doanh  đông người. Đối với các khu công nghiệp thì ban hành thành tiêu chí bắt buộc triển khai để đảm bảo điều kiện kinh doanh. Ngoài ra, Tổng đài 19001075 là được vận hành 24/7 để hỗ trợ cho kỹ thuật tạo thẻ.

Xa hơn, việc phòng chống dịch bệnh, Huế sẽ dùng mã QR quốc gia để làm chuyển đổi số, kinh tế số. Trong dịch bệnh, hình thành thói quen tương tác bằng mã QR, dài lâu tạo ra nền tảng quan trọng để phát triển kinh tế số trên địa bàn. Chợ Đông Ba sẽ được thí điểm mobile money đầu tiên tại Huế khi chính  phủ chính thức cấp phép dịch vụ này (dự kiến trong tháng 10/2021). Nếu chị bán  hàng rong ở chợ Đông Ba làm được có nghĩa các nơi khác đều làm được. 

Từ kết quả trên cho thấy, việc 5 năm Thừa Thiên Huế chỉ làm trong 01 tháng. Mỗi người dân của Tỉnh có một mã  QR là ước mơ của Sở TTTT Huế 5 năm trước mà không thể thực hiện được. Kiểm soát ra vào bằng quét mã QR trên Thẻ kiểm soát dịch bệnh của  người dân hiệu quả hơn nhiều so với cách làm thụ động dán mã QR tại điểm  kiểm soát. Lúc này việc quản lý của chính quyền sẽ là quản lý cơ sở kinh  doanh, các điểm kiểm soát thay vì quản lý hành vi của người dân.  

Ngoài ra, giải pháp thẻ giấy, thẻ nhựa, kết hợp thẻ trên smartphone là cách tiếp  cận bao trùm (inclusive), không bỏ lại ai phía sau trong chuyển đổi số. Quyết  tâm của Huế đã cho thấy năng lực quản lý linh hoạt (agile governance) của  nhà quản lý công nghệ, đặt lợi ích người dân cao hơn sự “tự tôn” về công nghệ.

Sự thành công trong ứng dụng công nghệ vào công tác phòng chống dịch của Thừa Thiên Huế cũng cho thấy tầm nhìn chiến lược của Lãnh đạo Bộ TTTT trong việc dựa vào cơ  sở, kết hợp quản lý nhà nước theo ngành và theo lãnh thổ. Một app địa  phương mà có toàn dân địa phương dùng thì sẽ là một cánh tay nối dài hiệu quả  của app quốc gia nếu dữ liệu được liên thông, đồng bộ. 

Phác đồ công nghệ phòng chống Covid 19 của Huế 

Kể từ đợt bùng dịch lần thứ 4, Huế chưa một lần giãn cách xã hội. Mọi  hoạt động của chính quyền, doanh nghiệp và người dẫn vẫn diễn ra bình thường.  Hue-S kết hợp với Mô hình tổng thể kiểm soát người vào địa phương được  kết hợp lại tạo thành 01 “phác đồ” phòng, chống covid vô cùng hiệu quả. 

Mọi người dân tới Huế đều phải khai báo qua Hue-S (Khai báo về Huế  cho dân; Đăng ký xe vào cho xe). Thông tin người dân được Sở Y tế duyệt, thông  tin xe được Sở Giao thông duyệt. Vì thế mà khi người dân về tới nhà, chỉ 5-10 phút sau sẽ có cơ sở y tế liên hệ hướng dẫn. Xe thì phân 3 nhóm thẻ Vàng: được vào thành phố nhưng không được đi đường chính, thẻ Xanh: được đi vào  thành phố, thẻ Đỏ: phải vào khu cách ly. Nhờ hệ thống giám sát với hơn 200  camera AI bao phủ thành phố kết nối dữ liệu về IOC, các xe vi phạm đều được  cơ quan chức năng dừng và dẫn đi đúng luồng xanh, đỏ, vàng. 

Việc kiểm soát người và xe cộ vào Huế chặt chẽ nhưng lại rất nhanh, chính  xác. Nhanh chính bởi Hue-S, và chính xác cũng bởi Hue-S. Không có tình trạng  ùn tắc xe vào Huế; Khai báo và giám sát đến tận thôn, tổ, diện hẹp nhất để khoanh vùng, cách ly khi cần thiết… Hue-S đã giúp toàn bộ hệ thống chính  quyền của Tỉnh tạo thành một khối trong công tác chỉ đạo, điều hành phòng  chống dịch. 

Nó giúp liên thông giữa Lãnh đạo Tỉnh với các sở, ban ngành và với chính  quyền cấp quận, huyện, xã phường và sắp tới sẽ là thôn/ tổ. Nó gắn kết người  dân với chính quyền, làm cho chính quyền gần dân hơn, dân được nói tiếng nói  của họ thông qua Hue - méc. 

Huế-méc là nói vui của người dân Huế khi dùng tính năng phản ánh trên  Hue-S. Huế-méc nhận tất cả thông tin người dân phản ánh tới chính quyền, kể  cả thông tin dịch bệnh. Dân méc, chính quyền giải quyết đã tạo ra một niềm tin  của dân với chính quyền Huế. 

Hiện tại Huế vẫn còn một điểm hạn chế trong công tác truy vết bằng công  nghệ. CDC Huế hiện chưa sử dụng và khai thác hiệu quả nền tảng truy vết dựa  trên dữ liệu quét QR và tiếp xúc gần của Trung tâm công nghệ. Dù tại Huế hiện  có tỷ lệ cài Bluezone thấp nhưng khi dữ liệu của Huế là đầy đủ và được liên  thông 02 chiều với Trung tâm công nghệ quốc gia, thì CDC Huế hoàn toàn có  thể khai thác nền tảng truy vết của Trung tâm, giúp tỉnh truy vết thần tốc các ca  F1, F2.  

“Sở hữu” Hue-S, Sở TTTT được Lãnh đạo UBND tin tưởng giao nhiều nhiệm vụ quan trọng như: Chủ trì triển khai công nghệ phòng chống  dịch; Triển khai cơ sở hạ tầng cho các khu cách ly, khu điều trị; Chốt kiểm soát. Chủ trì nhiều việc không thuộc chức năng của Sở, như: Điều hành các Chốt kiểm soát trên toàn tỉnh; Trực tiếp vận hành và tổ chức tiếp nhận trả lời toàn diện các vấn đề liên quan đến dịch bệnh; đón công dân về địa phương; gần đây nhất  là tổ chức đón thai phụ về địa phương. 

Mới nhất, Sở TT&TT được Lãnh đạo Ủy ban giao chủ trì Chương trình đón  thai phụ về địa phương. Người có thai đang gặp khó khăn do ảnh hưởng bởi dịch bệnh tại TPHCM đăng ký trực tuyến qua Website. Thông tin  đăng ký được kiểm chứng. Sở TT&TT sẽ tổ chức kiểm tra, xác minh bằng Tổng đài 19001075 sau đó lập danh sách người đủ điều kiện. Sở TT&TT chủ trì làm việc với Quân đội, Y tế, Công an, Cảng vụ, Giao thông để tổ chức đón đoàn từ chân sân bay về đến khu cách ly trên cơ sở dữ liệu đăng ký để tổ chức từ khâu  tiếp nhận đến khâu phân bổ phòng cách ly. 

Việc kết hợp cái có sẵn là dữ liệu của Huế với công nghệ, thuật toán của Trung  tâm Công nghệ để giám sát truy vết là bài toán cộng hưởng. Dữ liệu được giải  phóng và công nghệ được tối ưu hóa sức mạnh. Công nghệ số là liều thuốc có thể so sánh với vaccine nếu chính quyền  biết dùng nó trong phòng chống dịch. Công nghệ số tạo nên sức mạnh tổng lực của toàn bộ hệ thống chính trị.  Lãnh đạo Tỉnh, các sở ngành điều hành, quản lý, phòng chống dịch qua Hue-S và hệ thống CNTT của Tỉnh. 

Niềm tin của người dân vào công nghệ 

Thông qua Hue-S và tổng đài 19001075, trong dịch đợt 4 này hệ thống đã tiếp nhận ngoài phần chống dịch thì toàn bộ thông tin phản ánh trong tất cả các  lĩnh vực từ giao thông, y tế, giáo dục, môi trường. Tổng cuộc gọi thực hiện qua  Tổng đài 19001075 của Huế riêng dịch đợt 4 (1/5/2021 đến nay) là: 231.267 cuộc. 

Các phản ánh bao gồm từ chuyện nhỏ như thiếu thùng rác tại khu phố, đỗ xe sai quy định, điện đường không đảm bảo, đường xuống cấp, tiêm chủng chờ lâu, cúp điện cúp nước không thông báo, tờ rơi dán bừa bãi, lấn chiếm mai che,  thủ tục giải quyết chậm, trộm cắp, trộm hoa ngoài đường, hát hò to tiếng, cột điện xuống cấp .v.v. cho đến các vấn đề lớn vi phạm của các cơ quan nhà nước, sử dụng tài sản công không đúng quy định. Ngoài ra, các vấn đề có tính xã hội,  nhân văn cao cũng được phát huy như mất của rơi trả lại, tìm trẻ lạc, đối tượng tâm thần không được chăm sóc, người nghèo cần hỗ trợ, v.v. nói chung là không có nội dung gì là không thể và không ít vụ việc xe công đã bị xử phạt công khai.  

Sở TTTT đã tiếp nhận xử lý thông tin cho đợt dịch chuyển lớn của bà con  về Huế, có đợt lên tới 20.000 người; triển khai gói hỗ trợ 1 triệu VNĐ cho mỗi  bà con đăng ký hồ sơ qua Hue-S. Sở TTTT tạo công cụ cho bà con đăng ký trực tuyến, dữ liệu sẽ chuyển qua cơ quan mặt trận, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội. Đặc biệt chuyển thẳng về chính quyền địa phương để tổ chức xác minh và trực tiếp hỗ trợ cho bà con. Tất cả đều thực hiện trên dữ liệu và ứng dụng do Sở TT&TT triển khai thống nhất. 

Từ kết quả triển khai hoạt động ứng dụng công nghệ tại Thừa Thiên Huế cho thấy, khi công nghệ lấy người dân là trung tâm, công nghệ sẽ phát huy hiệu  quả, tăng niềm tin, yêu của người dân với chính quyền. Khi dân đã tin, thì làm việc gì cũng dễ. Cái khó nhất là lấy được lòng tin  của dân, và công nghệ thì luôn minh bạch, số liệu thì không biết nói dối, vì thế  mà dân tin. Hue-S đang làm một việc vô cùng quan trọng đó là giúp người dân làm  quen với công nghệ, trang bị kỹ năng số để người dân bước vào kỷ nguyên số.