Thói quen khó bỏ của người chơi cờ
Chưa có nghiên cứu xã hội học nào chứng minh người lao động chân tay hút thuốc lá nhiều hơn dân văn phòng, người chơi cờ tướng hút thuốc lá nhiều hơn những người chơi các môn thể thao trí tuệ khác. Tuy nhiên, chỉ cần lướt qua các quán trà đá cờ tướng hay những tụ điểm tập trung người chơi cờ ở các quán cóc vỉa hè (đường Trần Hưng Đạo, phố Trạm, Văn Quán, hồ Kim Đồng, hồ Đèn Lừ… ở Hà Nội) dễ thấy, rất nhiều người chơi cờ phì phèo điếu thuốc lá.
Tình trạng tương tự này cũng diễn ra ở rất nhiều quán nước, quán cà phê nơi tập trung nhiều người chơi cờ mà người viết có dịp từng đi qua ở TP Mỹ Tho (Tiền Giang), TP Thanh Hóa (Thanh Hóa), TP.Nha Trang (Khánh Hòa), đường Hoàng Sa (TP.HCM)… Và theo quan sát của người viết, có những quán cà phê vờ tướng, 60% đến 70% số người chơi cờ tướng thường có thói quen hút thuốc lá.
Anh Đồng Văn Tuấn (Bắc Ninh), hiện đang là lao động tự do ở Hà Nội và cũng là một trong những khách quen của quán trà đá góc đường Trần Hưng Đạo (Hoàn Kiếm, Hà Nội) – nơi có những bàn cờ tướng cho những người ngồi uống nước ở đây tỉ thí – cho biết: “Tôi thích ngồi đây mỗi khi rảnh rỗi để chơi cờ. Hút thuốc lúc chơi là để gia tăng sự… tập trung, dù thói quen xấu hút thuốc này tôi biết là xấu và đã cố gắng nhiều lần muốn bỏ”.
Nhìn quanh quán nước này, người uống cũng đều là những khách quen… nhẵn mặt, thỉnh thoảng mới có người lạ hoặc vài người ham cờ thấy tò mò thì dừng chân uống nước và xem cờ. Có thể kể đến vài bác xe ôm đứng đợi khách; mấy anh dân văn phòng quanh khu vực tranh thủ xuống uống cốc nước những khi căng thẳng; là mấy bạn sale bất động sản đang đợi khách… Bàn cờ bày ra cũng là lúc điếu thuốc được châm lửa. Dĩ nhiên, không phải ai cũng hút thuốc lá, nhưng tỉ lệ người hút bao giờ cũng chiếm số đông hơn.
Chú Nguyễn Hiền, một trong những “khách già” lâu năm của quán nước ông Hòa (bố của chủ quán nước bây giờ, đã mất từ năm 2014 do bị ung thư-PV) cho biết: “Cánh già chúng tôi chẳng có việc gì, lấy bàn cờ làm vui. Cứ rảnh rỗi là lại ra đây tụ tập, uống chén trà nóng khi mùa Đông, uống cốc nước vối khi mùa Hạ và đánh vài ván cờ cho nó đỡ buồn chân tay và đầu óc không bị lão hóa. Còn chuyện hút thuốc, tôi không nghiện nhưng khi ai mời thì cũng hút một điếu cho nó có… đồng đội”. Và ông Hòa cho biết thêm, dù không nghiện thuốc và đôi lúc có hút do mời, nhưng hút phải khói thuốc nhiều cũng khiến ông bị ho thường xuyên.
Điếu thuốc, cuộc cờ?
Ngày xưa các cụ thường nói “Khi chén rượu, khi cuộc cờ - Khi xem hoa nở, khi chờ trăng lên” để nói tới cái thú vui tao nhã của thi nhân mặc khách. Ngày nay, những người như anh Tuấn hay ông Hiền khi đánh cờ có hút đôi ba điếu thuốc một phần do thói quen, một phần cũng do ngoại cảnh tác động.
Theo BS Nguyễn Hồng Tiến (Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội): Thói quen hút thuốc do môi trường sống, làm việc, vui chơi tác động đến nhiều người đã được khoa học chứng minh. Có nhiều người ham chơi cờ tướng nhưng không hề nghiện thuốc khi đến khám tại bệnh viện cho biết, họ hút thuốc lá phần nhiều theo sự cả nể hoặc thấy người khác hút và được mời thì họ cũng cầm điếu thuốc cho… lịch sự. “Với số ít những người này, hút cũng được, không hút cũng được và họ không có khái niệm thèm thuốc. Tuy nhiên, hít phải khói thuốc thụ động cũng khiến họ mắc một số căn bệnh mạn tính lên quan đến phổi và hô hấp”, BS Tiến khẳng định.
Thực tế, sẽ cần có những điều tra xã hội học nghiêm túc để thống kê số lượng người hút thuốc lá nơi công cộng (nhà ga, bến xe, công viên…) ra sao nói chung, nơi các quán nước vỉa hè nói riêng để có các biện pháp tuyên truyền, hạn chế. Và trong cuộc điều tra ấy, cũng cần có các nhóm chỉ số về thành phần, nghề nghiệp, thói quen hút thuốc… để ngành Y tế có cái nhìn tổng quan hơn và xã hội cũng có cái nhìn công tâm về thói quen hút thuốc của những người chơi cờ tướng vỉa hè, quán nước.
Bởi xét cho cùng, cờ tướng là một môn thể thao trí tuệ và ngày càng được người Việt đam mê. Nay, chỉ vì khói thuốc lá mà những người chơi cờ tướng lại bị “gán” thêm cho những tệ nạn xấu như: Ôi cái món mấy tay “cờ bạc”, mấy ông rảnh việc, mấy bác nghiện thuốc lá… hay chơi ấy à, thì kể ra cũng thật đáng buồn!
