Ảnh minh họa
Loại bỏ hoàn toàn quy trình đốt cháy và tạo khói (nguyên nhân chính gây ra các bệnh do hút thuốc lá), thuốc lá thế hệ mới có cơ chế vận hành hoàn toàn khác biệt so với thuốc lá điếu, cigar hoặc thuốc lào, đang gây nhiều bối rối cho các cơ quan quản lý nước ta. Thực tế, đây cũng là tình hình chung của nhiều nước trên thế giới trong công tác quản lý thuốc lá thế hệ mới, nhất là trong giai đoạn đầu. Hiện tại có nhiều quan điểm khác nhau trong việc quản lý các sản phẩm này: cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, cấm một loại sản phẩm riêng biệt (ví dụ như thuốc lá điện tử), cho phép bán nhưng tăng cường kiểm soát, cho phép tiêu dùng như sản phẩm tiêu dùng thông thường, hoặc thậm chí được cơ quan y tế quốc gia khuyến khích chuyển đổi sử dụng từ thuốc lá điếu thông thường sang thuốc lá thế hệ mới (ví dụ như tại Anh quốc). Theo thống kê chưa đầy đủ, hiện tại có 8 quốc gia cấm tất cả các loại thuốc lá thế hệ mới nói chung; nhưng cũng đã có 57 nước chấp nhận thuốc lá làm nóng như biện pháp giảm thiểu tác hại cho những người hút thuốc lá trưởng thành muốn tiếp tục hút thuốc. Với những nước cho phép thương mại hóa thuốc lá thế hệ mới, dữ liệu cho thấy các sản phẩm này đang đóng góp vào việc giảm thiểu tiêu thụ của thuốc lá điếu lên sức khỏe cộng đồng. Đơn cử như ở Nhật Bản có sự sụt giảm thuốc lá điếu bắt đầu từ năm 2016 tương ứng với thời gian sản phẩm thuốc lá làm nóng được đưa vào thị trường này. Tương tự, dữ liệu về sự giảm tiêu thụ thuốc lá điếu tại thị trường New Zealand cũng đang được ghi nhận. TS. George Laking, bác sĩ chuyên khoa ung thư và cũng là Chủ tịch của tổ chức End Smoking New Zealand cho biết, việc cung cấp cho những người nghiện thuốc lá nặng một giải pháp thay thế như miếng dán và kẹo ngậm nicotine, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới cũng là một trong những biện pháp hiệu quả nhằm giảm lượng tiêu thụ thuốc lá điếu.Tác hại của khói thuốc lá là điều không cần phải bàn thêm. Tuy vậy, 90% người hút thuốc lá cai nghiện không phải chuyện dễ dàng và chưa đem lại kết quả khả quan như mong đợi. WHO từng công bố, tiến trình đáp ứng mục tiêu toàn cầu các quốc gia đặt ra là giảm 30% tỷ lệ người hút thuốc lá vào năm 2025 vẫn không đạt được kết quả như kỳ vọng. WHO cũng dự đoán sẽ còn hơn 1 tỷ người hút thuốc lá vào năm 2025. Việt Nam thuộc nhóm 15 nước có tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá cao, kéo theo tình trạng số người mắc các bệnh lý liên quan đến thuốc lá cũng tăng lên mỗi năm.
Các chuyên gia đã nhấn mạnh, thuốc lá dù ở hình thức nào cũng có những mức độ tác hại nhất định, nên bên cạnh việc cai nghiện việc hút thuốc lá hoặc sử dụng các sản phẩm "nicotin sạch" là biện pháp mà các chuyên gia y tế hàng đầu đang khuyến khích cho bệnh nhân của mình. Tuyên truyền tác hại, khuyến khích và hỗ trợ cai nghiện, thắt chặt quản lý, tuân thủ hướng dẫn của WHO đều đã được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia và Việt Nam. Để cuộc chiến này thực sự hiệu quả và thực tế, cần ứng dụng những thành tựu khoa học dù những sản phẩm đó đến từ chính các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá.
Chiến lược giảm tác hại mà WHO đề cập gồm 3 yếu tố: Giảm nguồn cung thuốc lá điếu, giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá (cai thuốc), và giảm tác hại của thuốc lá. Ở góc độ doanh nghiệp, cả 3 yếu tố này đều có thể được thực hiện. Ví dụ như ở tập đoàn Philip Morris International (PMI) đã từng bước hiện thực hóa việc chuyển đổi từ sản xuất thuốc lá điếu sang tập trung phát triển các sản phẩm không khói giảm tác hại hơn cho những người trưởng thành lựa chọn tiếp tục hút thuốc lá. Hơn 20 triệu người hút thuốc trưởng thành trên toàn cầu chuyển đổi hoàn toàn từ thuốc lá điếu đốt cháy sang các sản phẩm không khói của PMI (hơn 70% người dùng ngừng hẳn việc hút thuốc lá). Việc phát triển danh mục các sản phẩm khác ngoài sản phẩm cung cấp nicotin và nâng cao năng lực phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khoẻ là mục tiêu hướng tới của PMI.
KHCN là chìa khóa giúp doanh nghiệp chuyển đổi mô hình kinh doanh, phát triển những sản phẩm giảm thiểu tác hại cho cộng đồng được thể hiện ở ngành hàng như rượu bia, thuốc lá, nước ngọt…Việc ứng dụng KHCN trong mô hình sản xuất, vận hành, kinh doanh… trở thành "bài tập" bắt buộc cho những doanh nghiệp muốn phát triển bền vững. Về mặt xã hội, việc tiếp nhận khoa học trên tinh thần khách quan, tôn trọng sự thật và số liệu có vai trò quan trọng giúp đẩy nhanh sự vận động của tiến trình khoa học và cung cấp các sản phẩm có lợi cho cộng đồng.
